كيست مويي يا سينوس پيلونيدال

كيست مويي يا سينوس پيلونيدال يا پايلونيدال از ريشه لاتين pilus به معني مو و nidus به معني آشيانه (لانه) گرفته شده است. بنابراين مي توان اين بيماري را حفره يا حفراتي در زير پوست دانست كه آشيانه مو مي باشد.

كيست مويي يا سينوس پيلونيدال چيست؟

محل شايع آن در انتهاي ستون فقرات (ناحيه ساكروكوكسيژيال) مي باشد. ولي اين بيماري هيچ ارتباطي با ستون فقرات ياكانال نخاعي ندارد و فقط يك بيماري پوستي است. در اغلب موارد يك يا چند سوراخ در خط وسط اين ناحيه ديده ميشود و گاهي موهاي داخل آنرا نيز مي توان رويت كرد. چون مو يك جسم خارجي محسوب ميشود،موجب عفونت و خروج چرك و ترشح بد بو و گاهي خونابه مي گردد .

عفونت مكرر باعث بزرگتر شدن سينوس پايلونيدال و ايجاد سوراخهاي جانبي متعدد مي گردد. گاهي چرك در اين محل تجمع پيدا كرده وامكان خروج ندارد

و بنابراين بيمار با تورم دردناك در اين ناحيه مواجه ميشود كه در اينصورت آبسه پايلونيدال ناميده ميشود و نياز به جراحي اورژانس دارد. اين بيماري به ندرت در نقاط ديگري از بدن مانند ناف، زير بغل و چين بين انگشتان دست( در سلماني ها) نيز ديده ميشود.

در چه كساني كيست مويي يا سينوس پيلونيدال ديده ميشود؟

اين بيماري در بين جوانان، بخصوص در سنين ۱۵ تا ۳۰ سال شيوع بيشتري دارد ولي در سنين كمتر و يا بيشتر هم ممكن است ديده شود.

مردان ۴ برابر زنان مبتلا ميشوند.

افراد پر مو و چاق و كساني كه كارهاي نشستني دارند، استعداد بيشتري براي ابتلا دارند. نام قديمي اين بيماري  (بيماري رانندگان جيپ) بوده است, چون در زمان جنگ جهاني دوم، اكثر سربازان جواني كه راننده جيپ بودند به اين بيماري دچار شده بودند.

علت ايجاد كيست مويي يا سينوس پيلونيدال چيست؟

در مورد اينكه آيا حفره اي مادرزادي در اين ناحيه وجود دارد كه مو به داخل آن كشيده ميشود و يا فرو رفتن تدريجي مو، باعث پيدايش چنين حفره اي ميشود.

بحث هاي زيادي مطرح است ولي بيشتر نظرات به نفع احتمال دوم مي باشد. وجود شكاف نسبتاً عميق بين دو سرين بخصوص در افراد پر مو و چاق، باعث مكش دائمي مو در اين ناحيه شده و نشستن طولاني و يا سايش دو سرين به همديگر، زمينه فرو رفتن مو در پوسترا فراهم مي آورد و وجود مو در پوست،التهاب و عفونت را تشديد نموده و در نهايت يك حفره ي چركي درحال گسترش ايجاد مي شود.

چه روشهاي درماني براي كيست مويي يا سينوس پيلونيدال وجود دارد؟

روشهاي غير جراحي براي درمان اين بيماري موفقيت چشمگيري نداشته اند. خارج كردن موهاي داخل سينوس از طريق سوراخها و تراشيدن مستمر

موهاي اطراف، و يا تزريق فنل بداخل سينوس اگر چه ممكن است،گاهي موثر باشند ولي احتمال عود در اين نوع درمانها بسيار زياد است.در حال حاضر جراحي موثرترين روش درمان كيست مويي مي باشد.

اما روشهاي متفاوتي براي جراحي اين بيماري وجوددارد.

۱ – باز گذاشتن زخم:

در اين روش تمام سينوس پايلونيدال همراه با قسمتي از پوست سالم برداشته شده و زخم باز گذاشته ميشود تا بتدريج خودش بسته شود. در اين مدت كه بطور متوسط هشت هفته طول مي كشد زخم بايد روزي يك تا سه بار شستشو و پانسمان شود. در اين روش ۸ تا ۲۱% شانس عود گزارش شده وممكن است بهبودي و بسته شدن زخم طولاني تر شود و ماهها به درازا بكشد. امتياز اين روش آن است كه در صورت عفونت، چرك داخل زخم نمي ماند و خارج ميشود.

 ۲ – بستن ساده زخم:

بعد از برداشتن كامل سينوس پايلونيدال، مي توانيم دو طرف زخم را با كمك بخيه هاي مناسب طوري به هم نزديك كرده و بدوزيم كه فضاي خالي ما بين آنها كاملاً پر شود. در اينروش، شانس باز شدن زخم، و عود زياد مي باشد.

 ۳ – باز گذاشتن زخم و دوختن لبه هاي آن به كف زخم:

اين همان روشي است كه به مارسوپياليزاسيون(marsopialization) معروف شده است. بعضي معتقدند در اين روش هر چند كه زخم باز مي باشد ولي ترميم زخم سريع تر اتفاق مي افتد ولي مدت بهبود زخم در اين روش بين ۳ تا ۵ هفته گزارش شده است.

 ۴ – باز كردن سقف سينوسها و تراشيدن لايه داخلي آنها:

در اين روش، در واقع سينوس پايلونيدال برداشته نميشود و فقط لايه اپي تلياليزه ي داخل حفرات سينوس با كورت (curet) برداشته ميشود (كورتاژ). اين روش هر چند ساده است ولي شانس عود بيماري تا ۱۹% و زمان بهبودي كامل زخم تا ۸ هفته گزارش شده است.

 ۵ – بستن زخم با كمك روشهاي جراحي پلاستيك:

روشهاي مختلف جراحي پلاستيك مانند Z-plasty،فلاپ رومبوئيد و فلاپهاي ديگر، براي بستن زخم سينوس پايلونيدال ذكر شده اند. بدين ترتيب علاوه بر آنكه زخم بهبودي سريعتري دارد، علت زمينه اي عود، يعني گودي بين دوسرين(natal cleft) نيز اصلاح ميگردد. با روشهاي پلاستيك هر چند كه شانس عود كمتر ميشود ولي هنوز مواردي از عود ديده ميشود. يكياز علل عود در اين روشها، اين است كه تمام يا قسمتي از اسكار محل ترميم، در خط وسط قرار مي گيرد و وجود اين ناحيه ضعيف پوستي در يك محلي كه كشش زيادي را متحمل مي شود، شانس عود را افزايش ميدهد.

 ۶ – بستن زخم به روش كاريداكيس:

كاريداكيس روشي را براي بستن زخم محل سينوس پايلونيدال پيشنهادداده است كه نوعي روش جراحي پلاستيك است و علاوه بر آنكه، گودي بين دوسرين اصلاح مي گردد، خطاسكار محل ترميم زخم نيز به يكي از دو طرف منتقل ميشود. بنابراين از تمام علل زمينه اي كه ممكن استباعث عود بيماري شوند، پيشگيري ميگردد.

بهترين روش درماني كدام است؟

در بيماري كيست مويي يا سينوس پيلونيدال بهترين روش درماني روشي است كه خصوصيات زير را داشته باشد:

•  كمترين ميزان عود
•  كمترين ميزان و عوارض بعد از عمل
•  سريعترين بهبودي زخم
• زودترين زمان بازگشت به محل كار

 روش كاريداكيس در بين تمام گزارشات درماني سينوس پايلونيدال كمترين ميزان عود يعني ۱% (در پيگيري به مدت ۲ تا ۲۰ سال در ۶۵۴۵ بيمار) را به خود اختصاص داده است.
بهبودي كامل زخم ۱ تا ۱/۵ هفته گزارش شده. و بنابراين، مي توان انتظار داشت بيماران در مدت زمان كوتاهي بعد از عمل، توانايي بازگشت به كار را داشته باشند.
هرچند كه روش كاريداكيس يكي از بهترين روشهاي درماني ميباشند ولي در درصدكمي از بيماران عفونت و باز شدن سطحي زخم وجود دارد كه البته با درمانهاي ساده قابل علاج ميباشند.
همچنين اسكار زخم چون در گودي بين دوسرين قرار نمي گيرد، ممكن است قابل مشاهده باشد.

ليزر در درمان سينوس پيلونيدال نقشي بيش از يك چاقوي جراحي ندارد وكمكي به كاهش عوارض يا تسريع بهبودي زخم يا كاهش عود نمي كند.

پيشنهاد ما به بيماران اين است كه؛ با توجه به شرايط خود؛ بين روش كاريداكيس و باز گذاشتن زخم, يكي را انتخاب كنند. اين دو روش هر دو قابل قبول هستند وبراي هر بيمار خاص ممكن است يكي از اين دو روش بهتر باشد. در روش كاريداكيس بطوركلي زخم زودتر خوب ميشود و بيمار زودتر ميتواند به كارهاي قبلي خود بازگردد و شانس عود بيماري نيز كمتر است.در روش باز گذاشتن زخم احتمال عفونت زخم صفر است و ظاهر چين بين دو سرين تغييري نميكند و عمل ساده تر كوتاهتر وكم هزينه تر مي باشد.